Kwaliteit accountantscontrole te verbeteren door relatief kleine ingrepen

In het afgelopen decennium is er zeer veel kritiek geweest op het accountantsberoep. Die kritiek komt onder andere voort uit boekhoudschandalen en het vaak daaraan gekoppelde falen van accountants, zoals het falen van Arthur Andersen bij de controle van Enron of het falen van EY bij de controle van Wirecard. Dit roept de vraag op wat zorgt voor een accountantscontrole van hoge kwaliteit.

Het falen van accountants komt vaak voort uit beoordelingen en besluitvormingen waarbij een gebrek aan een professioneel kritische instelling een rol speelt, een gebrek aan onafhankelijkheid, of het nemen van het pad van de minste weerstand. Promovendus Christian Peters van de Tilburg School of Economics and Management onderzocht daarom de beoordelingen en besluitvormingen die individuele accountants maken en operationele factoren in accountantsorganisaties die hierin een rol spelen. Deze vormen enkele microgrondslagen van controlekwaliteit.

Allereerst onderzocht Peters welke controletaken door accountants worden geprioriteerd en welke worden uitgesteld. Dit is belangrijk omdat een accountantscontrole vaak onder tijdsdruk gebeurt. Hierdoor worden soms taken niet volledig afgerond, of in sommige gevallen zelfs weggedocumenteerd. Middels een experiment toonde hij samen met zijn promotor Bart Dierynck aan dat accountants meer geneigd zijn makkelijke controletaken te prioriteren en moeilijke taken uit te stellen of niet geheel af te ronden. Dit blijkt een negatief effect te hebben op de kwaliteit van accountantscontroles.

Door middel van een literatuuronderzoek samen met zijn promotoren Bart Dierynck en Kathryn Kadous onderzocht Peters hoe accountants binnen accountantsorganisaties leren. Recente analyses over het accountantsberoep tonen namelijk aan dat de technocratische aspecten van het beroep het leren en innoveren vaak in de weg staan. De auteurs ontwikkelden een raamwerk en doen suggesties hoe accountantsorganisaties het leren kunnen bevorderen, zoals het incorporeren van momenten van reflectie in de accountantscontrole en accountants trainen om te denken in bepaalde kennisstructuren.

Ten slotte onderzocht Peters hoe kritisch accountants zijn tegenover het gebruik van nieuwe technologieën bij de accountantscontrole, zoals kunstmatige intelligentie. Uit een experiment wordt duidelijk dat accountants bij gestructureerde controlewerkzaamheden minder kritisch zijn wanneer deze uitgevoerd worden door technologie dan wanneer deze worden uitgevoerd door een collega. Ook blijkt dat het negatieve effect van technologie op de kritische instelling van accountants verminderd kan worden met een interventie gericht op een mindset waarin de accountant meer geneigd is om tegenargumenten te genereren.

Christian Peters MSc promoveert op dinsdag 13 juni om 14.00 uur in de aula van Tilburg University. Titel proefschrift:  The Microfoundations of Audit Quality. Promotoren: prof. dr. B.C.G. Dierynck, prof. dr. K. Kadous. De promotie is ook te volgen via livestream.

Bron: Tilburg University